PL
EN
DE
UA
Zamek krzyżacki w Grudziądzu był jednym z większych i potężniejszych obiektów tego typu ma ziemi chełmińskiej. Niestety został on zburzony na przełomie XVIII i XIX wieku, dla pozyskania cegły do rozbudowy niektórych elementów grudziądzkiej cytadeli oraz obiektów na terenie miasta. Pozostawiono jedynie okrągłą wieżę i resztki murów kaplicy zamkowej.
Zamek krzyżacki wzniesiony w stylu gotyckim z cegieł powstał na wysokim wyniesieniu o długości 170 metrów i szerokości ok. 70 metrów, położonym około 60 m ponad poziomem lustra Wisły, na wschodnim brzegu rzeki.
Początek budowy murowanego zamku krzyżackiego datuje się na około 1260 rok. Zamek grudziądzki powstał jako komturski o średniej wielkości i liczebności załogi (od kilkunastu braci - rycerzy i księży krzyżackich do siedmiu w 2. połowie XV wieku). Założenie składało się z zamku wysokiego typu konwentualnego oraz przedzamczy: górnego od strony południowej, oddzielającego zamek od miasta oraz dolnego od strony wschodniej i północnej.
Zachowane do dziś pozostałości położone są na północ od Starego Miasta w pobliżu ulic: Spichrzowej, Ratuszowej i Zamkowej. Z dawnego zamku do dziś zachowały się pozostałości międzymurza z tzw. Domem Komtura, przejazdu bramnego oraz relikty piwnic południowego skrzydła zamku (w którym znajdowała się m.in. kaplica zamkowa, refektarz) z fragmentami klatki schodowej łączącej piwnice z dziedzińcem oraz szyi bramnej (wschodnia część skrzydła południowego) oraz wnętrze piwnic sklepionych krzyżowo z kamiennym brukiem i fragment pomieszczenia z klatką schodową (zachodnia część skrzydła południowego), fragmenty kurtyny wschodniej wraz z zabudowaniami w których znajdowały się pomieszczenia gospodarcze (m.in. kuchnia, browar, piekarnia), fragment zabudowy skrzydła północnego (kanał odprowadzający nieczystości).
Analiza formy świadczy o tym, że należał on do typu zamków nieregularnych, charakterystycznych dla II połowy XIII wieku. Składał się z rozmieszczonego na niższym tarasie od strony miasta przedzamcza i położonego wyżej właściwego zamku na rzucie nieregularnego czworoboku. Skrzydło zachodnie, od strony rzeki, pełniło funkcje mieszkalne, a wschodnie gospodarcze. W narożniku północno-zachodnim była usytuowana wysoka cylindryczna wieża obronna zwana Klimkiem. Wieża miała 30 m wysokości, a wejście do niej prowadziło z murów w połowie wysokości, przez zwodzoną kładkę.
Na początku XXI wieku na terenie zamku wysokiego przeprowadzono wykopaliska archeologiczne, odsłaniając ciekawe elementy fundamentów - postanowiono wyeksponować je w formie trwałej ruiny.
Źródła:
folder Góra Zamkowa z Wieżą Klimek, I. Fijałkowska
materiały Muzeum
